نقشه برداری فتوگرامتری

نقشه فتوگرامتری چیست؟

علم و فن اندازه گیری و تفسیر عکس به منظور جمع آوری اطلاعات عوارض برای تهیه نقشه فتوگرامتری نامیده می شود. در این روش با استفاده از هواپیماهایی که بدین منظور طراحی شده اند تصاویری از منطقه مورد نظر تهیه می شود. برای اینکه امکان استخراج ارتفاعات از روی عکس ها وجود داشته باشد عکس ها باید دارای پوشش طولی و عرضی باشند. این عکسها پس از طی مراحل مختلف و انجام محاسبات و پردازشهای لازم و استفاده از دستگاههای تبدیل عکس به نقشه ، تبدیل به نقشه می شوند. در حال حاضر عکسبرداری هوایی در کشور ما در انحصار سازمان نقشه برداری کشور و سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح می باشد. اما عملیات تبدیل عکس به نقشه توسط مهندسین مشاور در بخش خصوصی امکان پذیر می باشد. کلیه مهندسین مشاور که دارای صلاحیت انجام این عملیات می باشند با نظارت سازمان نقشه برداری کشور و مطابق با استاندارد های ملی تولید نقشه که توسط سازمان نقشه برداری کشور ابلاغ می شود انجام می پذیرد.

مراحل تهیه نقشه به روش فتوگرامتری :

1-تعیین محدوده تهیه نقشه و طراحی خطوط پرواز :
در این مرحله با توجه به محدوده مورد نیاز و مقیاس مورد نظر و ارتفاع پرواز و لزوم پوششهای طولی و عرضی عکسها خطوط پرواز طراحی می گردد.
2-پرواز و عکس برداری هوایی :
در این مرحله مطابق با طرح خطوط پرواز عکسبرداری هوایی انجام شده و عکسها بصورت فیلم و یا بصورت رقومی تهیه می شوند.
3-چاپ عکس ها و تهیه اندکس :
در صورتیکه دوربین عکسبرداری هوایی بصورت آنالوگ باشد عکسها چاپ می شوند و در غیر اینصورت نیازی به چاپ عکسها نمی باشد. ابهاد عکسهای آنالوگ 23 در 23 سانتیمتر می باشد و عکسها دارای 60 درصد پوشش طولی و 20 درصد پوشش عرضی است . پس از تهیه عکسها اندکس مدلها تهیه می شود مدل فصل مشترک دو عکس مجاور می باشد.
4-طراحی نقاط کنترل زمینی :
عکسهای تهیه شده فاقد مختصات زمینی می باشند. برای مختصات دار کردن عکسها باید نقاط کنترل زمینی طراحی شده و در مراحل بعدی مختصات دار شوند تعداد و فواصل نقاط کنترل زمینی با توجه به دقت نقشه و نسبت مقیاس عکس به مقیاس نقشه تعیین می گردد.
5-عملیات نقشه برداری زمینی جهت تعیین موقعیت نقاط کنترل :
در این مرحله با مراجعه به منطقه مورد نظر اقدامات زیر صورت می گیرد :
• شناسایی منطقه • ساختمان نقاط ماندگار (ایجاد روپرها) • انتخاب نقاط کنترل دقیق بطوریکه روی زمین وعکس با مشاهده استروسکپی کاملاٌ مشخص باشد • تعیین موقعیت دقیق نقاط کنترل مسطحاتی وارتفاعی واتصال آنها به شبکه های ژئودزی وترازیابی سراسری کشور
6-گویا سازی عکس ها :
یک سری از عکسهای تهیه شده جهت گویا سازی عوارض مورد استفاده قرار می گیرند. اطلاعات مختلف و متنوعی مانند نوع عارضه ، اسامی خیابانها و اماکن و ... در این مرحله بر روی عکس ثبت می گردد. این اطلاعات در مرحله تبدیل مورد استفاده عامل تبدیل جهت ترسیم نقشه قرار می گیرد.
7-عملیات تهیه فتوگرامتری و مثلث بندی هوایی و محاسبات :
منظور از مثلث بندی هوایی تکثیر نقاط مختصات دار زمینی است به طوری که برای هر مدل(زوج عکس) حد اقل 6 نقطه مختصات دار ایجاد شود. این مرحله نیاز به تجربه و تخصص داشته و در حال حاضر این مرحله از کار توسط سازمان نقشه برداری کشور انجام می شود. پس از انجام این مرحله لیست مختصات نقاط جهت ادامه کار در اختیار مشاور قرار داده می شود.
8-تبدیل :
هدف از این مرحله ترسیم عوارض از روی عکسهای اصلاح شده و مختصات دار می باشد برای انجام این مرحله نیاز به پردازشهای زیر می باشد :
• توجیه داخلی : منظور از توجیح داخلی توجیه و تطبیق سیستم مختصات عکس با سیستم مختصات دستگاه فتوگرامتری می باشد. • توجیه نسبی : توجیه و تطبیق سیستم مختصات عکسها نسبت به یکدیگر و تشکیل مدل توجیه نسبی نامیده می شود . • توجیه مطلق : توجیه مطلق تطبیق سیستم مختصات مدل با سیستم مختصات زمینی می باشد. • ترسیم عوارض : پس از انجام توجیهات لازم عامل تبدیل با بهره گیری از تجربه و تخصص و اطلاعات عکسهای گویا نقشه ها را ترسیم می نماید.
9-ادیت :
نقشه های تولید شده در مرحله تبدیل نقشه های ویرایش نشده می باشد و تنها هندسه عوارض بر روی نقشه ترسیم شده است در مرحله ادیت، ویرایش نقشه و رفع خطا های ترسیم انجام می شود.
10-کارتوگرافی :
برای اینکه نقشه های تولید شده گویا تر و دارای ظاهر بهتر و قابل استفاده تر باشد در مرحله کارتوگرافی با استفاده از نماد ها و ابزار های نمایشی مناسب شکل و قالب بهتری به نقشه ها داده می شود. در قسمت کارتوگرافی نقشه ها شیت بندی شده راهنمای نقشه به آنها اضافه می شود، ایندکس نقشه ها تهیه می شود و نمادها و خطوط مختصات دار و نوشته های فارسی به نقشه اضافه می شود.

فتوگرامتری هوایی با پهپادها (UAVs) :

مزایای این طرح از دو بعد شهروندان و دولت مورد بررسی قرار می‌گیرد سرعت و سهولت دسترسی به اطلاعات ملک، مستندسازی اطلاعات اراضی در رابطه با شهروندان، استناد قانونی و دقیق در محاکمات جهت نیل به احقاق حقوق عامه، افزایش امنیت حقوقی مالکان و آسان‌سازی معاملات ارضی از جمله مزایای این طرح در رابطه با شهروندان است از بین بردن زمینه‌های تصرف اراضی دولتی و ملی، ایجاد توسعه پایدار و امنیت ملی و زمینه‌سازی تاسیس نظام کارآمد و منصفان برای وصول مالیات اراضی و املاک و هم‌چنین جلوگیری از بورس بازی زمین در مناطق شهری نیز از جمله مزایای این طرح در رابطه با دولت است و از جمله اهداف کیفی آن می‌توان به بهره‌وری بهینه از نظام اطلاعات کاداستری در ارایه خدمات و اطلاعات کاداستری در سازمان ثبت اسناد و املاک کشور به سایر دستگاه‌های اجرایی و همچنین توسعه علم و فناوری کاداستر، بومی کردن و کاربردی کردن آن در سازمان ثبت اسناد و املاک کشور اشاره کرد . کاداستر 2014 تصویری از سیستم‌های کاداستر آینده در سال 1994 کمیسیون 7 فدراسیون بین‌المللی نقشه‌برداران، چشم‌اندازی را برای کاداستر مدرن در بیست سال آینده ترسیم کردند که به کاداستر 2014 معروف است این کمیسیون یک طرح عملیاتی را در این خصوص تهیه کرد که نتایج کار و چشم‌انداز به‌دست آمده از این گروه کاری تاثیر زیادی بر اصلاحات کاداستر در سطح بین‌المللی داشت چشم‌انداز کاداستری تهیه شده توسط این گروه کاری، به‌طور کامل تغییرات نقش دولت‌ها در جامعه، رابطه رو به‌تغییر انسان و زمین، تاثیر شگرف فناوری روی اصلاحات کاداستر، نقش رو به‌تغییر نقشه‌برداران در جامعه و نقش روزافزون بخش خصوصی در عملیات کاداستر را مورد بررسی و تاکید قرار داده است در همین راستا سازمان ثبت اسناد و املاک کشورمان نیز با توجه به اصول کاداستر 2014، طرح بهینه‌سازی سیستم کاداستر در ایران را در برنامه ‌کاری خود قرار داده است.
افزایش استفاده از پهپاد برای فتوگرامتری هوایی در نقشه برداری های هوایی اصلا تعجب آور نیست. با استفاده از GPS، پهپاد ها این قابلیت را دارند که با حمل تجهیزات فتوگرامتری، نقشه برداری هوایی را با دقت بسیار بالایی انجام دهند. از آنجا که هواپیماهای سبک در مقایسه با پهپادها نیاز به هزینه بسیار بالایی برای اجاره کردن دارند استفاده از پهپادها بسیار مقرون به صرفه می باشد. و در مقابل با توجه با ارتفاع پایین تر آنها نسبت به سطح زمین از دقت بسیار بالایی در عکس برداری هوایی برخوردار هستند. بسیاری از سازمان ها برای بررسی های سریع نواحی مختلف زمین، نیاز به استفاده از این وسایل بدون سرنشین دارند. و میزان استفاده از این تکنولوژی با سرعت زیادی نیز در حال رشد می باشد. با استفاده از هواپیماهای بدون سرنشین مجهز به GPS، دوربین های دیجیتال و کامپیوتر های قدرتمند، نقشه برداری با دقت بسیار بالا در حدود 1 تا 2 سانتی متر ممکن می باشد. استفاده از مولتی روترها (Multirotors) در نقشه برداری هوایی هنوز در مراحل بسیار اولیه خود قرار دارد. بسیاری از کاربرد های فوق العاده این هواپیماهای بدون سرنشین، فرصت گسترده و هیجان انگیزی را پیش روی این تکنولوژی قرار داده است.

ایجاد مدل ها و نقشه های سه بعدی (3D) با استفاده از فتوگرامتری هوایی

برای ایجاد نقشه های سه بعدی از فتوگرامتری هوایی، دوربین بر روی هواپیمای بدون سرنشین به صورت عمودی نسبت به سطح زمین قرار داده می شود. اما برای ایجاد مدل های سه بعدی بناها و یا سازه ها، دوربین به صورت افقی نصب می شود. میزان همپوشانی عکس ها ۶۰ تا ۹۰ درصد از زمین یا مدل مورد بررسی در نظر گرفته می شود و مسیر پرواز بر اساس همین میزان پوشش مشترک برنامه ریزی می شود. تحقق صحت همپوشانی ۶۰ تا ۹۰ درصدی عکس ها توسط ناوبری دستی خلبان غیرممکن است. بنابراین ضروری است که هواپیماهای بدون سرنشین به تکنولوژی ناوبری مسیر اتومات (Waypoint Navigation Technology) مجهز باشند.

مراحل انجام کار عملیات نقشه برداری به کمک پهپاد :

• تحویل محدوده کار از کارفرما به فرمت KML و مقیاس موردنظر جهت تهیه نقشه • شناسایی منطقه از چندین جهت باید صورت پذیرد: ابتدا عدم وجود مانع در پرواز باید بررسی گردد به نحوی که شرایط دید نقطه به نقطه مخابراتی بهینه باشد. همچنین فضای کافی و بدون مانع برای فرود پرنده و چرخش آن هنگام فرود وجود داشته باشد. همچنین سرعت باد و شرایط جوی لحاظ شود. • پس از شناسایی منطقه طراحی پرواز صورت می گیرد که باید در اینجا به بررسی شرایط توپوگرافی، شرایط آب و هوایی (جهت باد)، شرایط نوری و همچنین محدودیت های مخابراتی، بررسی از لحاظ مقررات بین المللی و داخلی و تعیین ارتفاع پرواز با توجه به دقت مسطحاتی و ارتفاعی موردنظر پرداخت. در حالتی که پوشش طولی حداقل ۷۰در صد و پوشش عرضی ۴۰ در صد است، استحکام هندسی شبکه بالا رفته و از پدیده لولا شدن بین مدل ها جلوگیری می شود. • مرحله بعد شامل طراحی نقاط کنترل زمینی است که این مرحله از کار می تواند قبل از پرواز و یا بعد از پرواز صورت گیرد. نقاط کنترل سه بعدی باید دارای آرایش هندسی مناسبی باشند به طوری که دورتادور منطقه را بپوشانند. تراکم نقاط کنترل معمولاً بین ۲۰۰ تا ۵۰۰ متر است. • پس از راه اندازی پهپاد و کنترل های قبل از پرواز (علی الخصوص پرنده های عمودپرواز کالیبراسیون شتاب سنج و کنترل ایستائی باتری، ملخ ها و آنتن) عملیات پرواز با رعایت هماهنگی های نظامی و انتظامی شروع می شود. عملیات پرواز شامل سه مرحله برخاست، پرواز و ناوبری و فرود است. پس از فرود پهپاد کنترل های بعد از پرواز و تخلیه داده ها صورت می گیرد. • بررسی کیفیت تصاویر با توجه به تنظیمات دوربین و شرایط عکس برداری از جمله مراحل پیش پردازش است که شامل حذف مشاهدات اضافی و بررسی نواقص و مشکلات است. • پس از پیش پردازش های اولیه نوبت به پردازش تصاویر و قرائت نشانه های زمینی در تصاویر(به کمک نرم افزارهای فتوگرامتری با پردازش خودکار(APS)) می رسد. موزاییک تصاویر، مثلث بندی هوائی، تولید ابر نقطه، ارتوفتو، تهیه DSM ،DTM و در پایان مدل سه بعدی زمین و خروجی های موردنیاز در محیط های نرم افزاری دیگر از محصولات این روش است. • ویرایش ابر نقطه به دلیل نویزهای موجود می تواند در نرم افزار دیگری انجام شود.